JARRERA ALDAKETA

Lehen Hezkuntzako ikasgeletan ondo landu beharreko gaia da natura nire ustez. Natura da gure mundu honen oinarria eta gu oinarri horri esker bizi gara nahiz eta batzutan hau ahaztu. 

Ikasgeketan, naturaren inguruko azalpen teorikoa emateaz gain, garrantzitsua da ere, naturaren inguruko ikuspegi postitibo eta gogoetarako ekimena bultzatzea ikasleen artean. Gero eta errespetu gutxiago diogu ondare eder honi eta hau onartezina da. Horregatik, egoera honen aurrean irakaslean papera oso garrantzistua da. Gure esku dago etorkizunenzko gizakiak heztea eta hori aprobetxatu behar dugu, ikasleen jarrera aldatzeko. Alde batetik natura errespetatu dezaten, hura zaindu dezaten eta horren inguruan gogoetak egin dezaten. Horiek izan beharko lirateke edozein irakasleek kontuan hartu beharreko hiru puntuak, ikasleei gai hau helaraztean. 

ENERGIA BERRIZTAGARRIA

Sarrera berri honetan, energiari buruz hitz egindo dut eta zehazki energia berriztagarrien inguruan arituko naiz hain zuzen ere. Lehendabizi energiaren definizioa emango dizuet: energia, metatu, garraiatu, aldatu, tranfesritu, kontserbatu, degradatu egin daitekeena da.

Badakigunez, energia ezinbesteko elemetua da gure bizitzetan eta gaur egun, energia iturririk gabe ezin izango ginen bizi. Iraganetik hona, asko aldatu da gure mundua eta gaur egun zorionez edota zoritxarrez, ezin gara horri barik bizi. Orain aztertuko dudan energia mota, energia berriztagarria da. Honi, energi-iturri garbiago eta merkeago berriei esaten zaie, hala nola: eolikoa, biomasa, eguzki energia, geotermikoa... etab. 

Honez gain, mundu honetako gauza guztiak bezala, energia berriztagarriak bere alde onak eta txarrak ditu. 

Abantailak:

- Energia garbia sortzen du.

- Ez du kutsatzen.

- Doakoa da.

 -Ez dira agortzen.

 - Autoktonoak dira.

Desabantailak:

- Azpiegitura asko behar dira.

- Azpiegitura horiek garestiak dira eta ez dute energia asko produzitzen. 

Ikusten da, energia berriztagarria aurrepauso handia izan dala energia produzitzerakoan. Energia ez- berriztagarriek ez bezala, hauek ez dute kutsatzen eta garbia da. Hala ere, energia berriztagarri lortzeko, esfortsu handia egin behar da batez ere azpiegiturak sortzerako orduan. Nahiz eta energia mota honek horrelako esfortsuak eskatu, nire ustez garrantzitsu da entitate publikoek dirua hemen inbertitzea eta energia mota hau bultzatzea. 

AZPIEGITURAK

Gaurkoan, gure munduaren eraldaketaren inguruan arituko naiz hizketan. Argi dago, mundua asko alatu dela eta aldatzen ari dela, hori frogatzeko iraganeko eta gaur eguneko argazkiak ikustea besterik ez dugu. Nire galdera hurrengoa da: hoberantz edo txarrerantz goaz?

Lehen:  

Orain:

Iraganean, basoak zeuden lekuetan, gaur egun eraikinak daude, mendiak zeuden tokietan, trenbideak daude, fauna eta flora ugaria zen tokietan gaur egun etxe horratzak daude... etab. Honelako adibide ugari jarri daiteke. Argi dago, gaur egungo gizartea, azpiegitura erraldoien gizartea dela. Estatu desberdinetako gobernuak izugarrizko dirutzak gastatzen dituzte   errepideak, trenbide erraldoiak, eraikinak.. etab. eraikitzen. Mundu osoa obretan dagoela dirudi eta une oro hautsa irentsi egiten dugu.

 

Azpiegiturez ari garenez, badago gaur egun Euskal Herrian, zer esan nahiko ematen ari den bat: AHT a hain zuzen ere, hau da, abiadura handiko trena. Gobernuaren hitzetan, tren hau mirari bat dela eta bizitza goitik behera aldatuko digun zerbait dela dirudi. Mesedez, ez ditzagun gauzak bere lekutik atera eta tren honen inguruko historia osoa kontatu beharra dago. AHT ak ez du natura kontuan hartu, eta ez du errespetatu. AHT ez da beste tren guztiak doazen trenbideetatik joango, berari egokitutako trenbideak egiten ari dira. Trenbide hauek mendietan barrena daude eta mendi asko desitxuratuaz nahiko ez eta mendi gehienak erditik zulatu dituzte tunelak egiteko, natura errespetatu gabe, gizarteak daukan gauzarik onena errespetatu gabe. Gainera, herritarrei ez digute gure iritzia ematen utzi proiketu honen aurrean.

 

Gai hauek, eskoletan landu beharrekoak direla uste dut. Umeei munduan horrelako proiektu txikitzaile asko daudela azaldu behar zaie eta beti ere alde guztiak emanez. Hau da, honelako gauzek ze alde on eta ze alde txar duten azalduz. Gure mundu polit honen inguruko hausnarketa bultzatu behar da ikasgeletan

 

 

Gure paisaiak!

Gaurko honetan, naturaren barnean dagoen elementu oso garrantzitsu bati buruz arituko naiz: paisaia. Gainera, gure Euskal Herri maitean, izaugarrizko pasaiez gozateko aukera dugu. Hau adierazteko, zer hobeto benetako irudiak ikustea baino. Orain aurkeztuko dizuedan bideoan agertzen dire irdiak, Nafarroatik, Lapurditik, Behe Nafarroatik eta Zuberoatik hartutako paisai eta leku ezberdinen irudi errealak dira.

ALDAKETA KLIMATIKOA

Sarrera honetan, ia mundu guztiaren ahotan darabilen kontzeptu baten inguruan hitz egingo dut: aldaketa klimatiko hain zuzen ere. Klima aldaketa, munduan edota eskualde batean gertatzen den klimaren aldaketa da. Aldaketa hau, lurraren barruko nahiz kanpoko prozesuez gain, gizakiak eraginda gerta daitezke. Aldaketa hauen ondorioz, berotegi efektu naturala gertatzen da.

Hau aspektu desberdinetan nabaritzen da:
   - Tenperatura igoera: honen ondorioz, mendietako izotza urtzen da eta itsas maila igotzen da. Eta eritasun tropikalak ere sakabanatzen dira.
   - Beste aspektu bat, prezipitazioak dira: aurreikuspen espezifikoek, urteko prezipitazioen gutxitzea iragartzen dute, udako hileetan batez ere. Hortaz, aldaketa klimatikoa Lehen Hezkuntzako geletan ondo azalztea komenigarria da gai serio honen inguruan, ikasleen jakinmina pizteko. Horretarako baliogarriak dira horrelako bideoak: Garrantzitsua da, eskoletan aldaketa klimatikoari buruzko hausnarketa sustatzea, kutsadura atmosferikoaren ondorioz sorturiko arazo globalak ezagutzea, aldaketa klimatikoaren inguruko hainbat kontzeptu ulertzea, arazo global honen jatorri nagusia gizakia dela ondorioztatzea, hau ekiditeko behar diren neurriak ezagutzea... etab.

BEROKUNTZA: ENERGIA KONTSUMITZAILE NAGUSIA

Gaurko sarrera honetan, ondoko gaiei buruz arituko naiz: energia motak, energia kontsumoa eta bere eraginak ( ingurumenekoak eta gizartekoak) eta energia aurrezteko moduak.Gai honek, klaseetan landu beharrekoak direla uste dut, eta horretarako, DBH 1 mailara egokituta dagoen proposamen didaktiko bat aurkeztuko dizuet, non hainbat jarduera agertzen diren.

 Helburu orokorra: Unitate honen helburu orokorra ikastetxeko berokuntza eta sanitate-ur beroaren sisteman energia aurreztea da eta aldi berean ikasleak energiaren aurrezpen eta eraginkortasunaren alde sentiberatzea. Hau Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako etaparen hurrengo helburu orokorrarekin bat: "Jakintza eta esperientziaren hainbat alorretan problemak identifikatzeko eta ebazteko estrategiak lantzea, intuizioari eta arrazoibide logikoari dagozkien prozeduren bidez, estrategiak kontrastatuz eta jarraitu den prozeduraren gaineko gogoeta eginez". Helburu espezifikoak: Unitate didaktiko honen bidez hurrengo helburu espezifikoak lortu nahi dira:

    _ Termometro erabiltzen ikasi.
    _ Ikasgelako tenperatura eta tenperatura optimoa ezagutu eta, beraz, zenbateko energía aurrezten ahal den aurrezpen neurriak (ordutegi eta tenperaturaren erregulazioa) eta eraginkortasun neurriak (isolatzaileak...) sustatuz.
    _ Berokuntza sistema ezberdinak ezagutu, haien funtzionamendua eta bakoitzak duen ingurumen eragina.
    _ Berokuntza eta sanitate-ur beroaren sistemak energia kontsumoarekin erlazionatzea, eta, beraz, CO2 igortzearekin.
    _ Berokuntza eta sanitate-ur beroaren sistemetan energia aurrezpen eta eraginkortasun neurriak ezagutu. 1. saioa: Hasiera:
   - Berokuntza gaia sartuko da, etxebizitzetako energia kontsumitzaile nagusi gisa.
   - Berokuntza eta sanitate-ur beroaren sistema ezberdinak ezagutaraziko dira, bakoitzak erabiltzen duen energia mota eta dakarren ingurumen eragina, hala nola sistema pasiboak (etxebizitzen eraikuntza eta diseinuarekin erlazionatuak), berokuntzan energia aurreztea sustatzen dutenak (ikusi 1. eranskina).
   - Gainera, berokuntza eta sanitate-ur beroaren sistema CO2 igortzearekin erlazionatuko da, energia sorten duten energia iturri gehienek gas hau sortzen baitute, dakartzaten beste eraginekin batera.
   - Ikastetxean erabiltzen den berokuntza eta sanitate-ur beroaren sistema ezagutaraziko da. Baita ere, interesgarria litzateke ikustera joatea. Termometroaren aurkezpena: Irakasleek termometroa aurkeztuko dute, gune baten tenperatura ezagutzea ahalbidetzen duen tresna. Erabiltzen irakatsiko da eta ikasleek ulertu dutela ziurtatuko da. Tenperatura neurketen antolaketa Irakasleek ikasleei azalduko diete egin beharreko lana:
   - Tenperatura egunero neurtzea hilabetez edo hilabete eta erdiz (ikasle kopuruaren arabera). Ikasleak antolatuko dira, era alfabetikoan izan daiteke, egun bakoitzean haietako batek ikasgelako tenperatura bi ordu ezberdinetan neurtzeko, 09:00etan eta 11:30ean, eta gelan dagoen taulan idazteko (ikusi II. eranskina). 2. saioa: Zenbateko energía kontsumitzen da berokuntzan?
   - 4-5 pertsonako taldeak antolatuko dira, talde lanean aritzeko.
   - Irakasleek talde bakoitzari hauek emanen dizkiote:
   - Hilabete/hilabete eta erdiko aldian bildutako tenperaturen zerrenda (ikusi II. eranskina)
   - Ikastetxeko berokuntzaren kontsumo fakturak, aldi horretakoak.
   - Taldeetan osatzeko fitxak (III. eranskina).
   - Ikasleek taldeka osatuko dute fitxa (III. eranskina) eta gero datuak eta ondorioak komunean jarriko dira (ikusi IV. eranskina balizko ondorioak). Ikusi dugunez, ariketa desberdinak aurki ditzakegu, hemen aurkeztu ditudan edota beste hainbat gai lantzeko!

 www.crana.org/themed/crana/.../unitate_didaktikoa_3.pdf

Natur Zientziak Lehen Hezkuntzan

Hasteko, natura arloa eta lehen hezkuntzaren arteko harremana aztertuko dut. Euskal Autonomia Erkidegoko oinarrizko hezkuntzaren curriculumean, natura gizarte eta kultura ingurunearen ezagueraz ezagutzen da natur zientzien arloa.

 Lehenengo bi zikloetan, 5 ordu astean dedikatzen diote natura gizarte eta kultura ingurunearen ezaguerari eta 3.zikloan 4 ordu astean. Hemen, zazpi eduki multzo orokor bereizten dira ( gero zikloka ere hainbat eduki multzo zehazten dira):
    - Ingurunea eta hura iraunaraztea.
    - Izaki bizidunen aniztasuna.
    - Osasuna eta garapen pertsonala.
    - Pertsonak, kultura eta gizarte antolaketa.
    - Denboran zehar izandako aldaketak.
    - Materia eta energia.
    - Objektuak, makinak eta teknologiak.

 Hau da curriculum ofizialak dioena. Hemen ikusten da, ikasleek naturaren inguruko gauza eta informazio asko jasotzen dutela. Hala ere, nire ustez, informazio guzti hau garrantzitsua da, baina honez gain, saiatu behar gara ikasleengan natura babestu eta errespetatzeko nahi hori. Eta hau ez da egiten ezagutza batzuk helarazten. Ikaslea gehiago hurbildu behar da naturara, errealitatera, konturatzeko zelako ondare garrantzitsua daukagun gure inguruan. Horretarako, interesgarria izaten da, ikasleak txangoen bidez naturara hurbiltzea. Horren adibide gisa, bideo hau ikustea komeni da!